Sıklıkla derin bir nefes alamadığınız hissine kapıldığınız olur mu? Eğer öyleyse, aşırı nefes alıyor olabilirsiniz. Bu aşırı nefes alma döngüsü kalıcı bir hal aldığında bu duruma Hiperventilasyon Sendromu adı verilir. Hiperventilasyon; kaygı, korku, panik veya strese tepki olarak derin veya hızlı nefes alma şeklidir. İlginç bir şekilde, aşırı nefes aldığınızın farkında olmayabilirsiniz ve bunun yerine yeterince nefes alamadığınızı hissedebilirsiniz. Bunun nedeni hiperventilasyon semptomlarının oksijen yoksunluğuna oldukça benzer olmasıdır. Gerçekte, hiperventilasyon deneyimlerken vücudunuzdaki karbondioksit seviyesi azalır. Karbondioksit seviyeleriniz normale dönene kadar, ne kadar derin veya hızlı nefes almaya çalışırsanız belirtileriniz o kadar şiddetli hale gelecektir. Karıncalanma, baş dönmesi, göğüs ağrısı ve çarpıntı gibi çok sayıda semptom buna eşlik edebilir.
Hiperventilasyon Nedir?
Hiperventilasyon hızlı veya derin nefes alma olarak bilinir. Bu nefes alma şekli, kandaki karbondioksit seviyelerini düşürür ve kan pH'sında artışa neden olur. Başka bir deyişle, düşük karbondioksit seviyesi nedeniyle kan aşırı alkali hale gelir. Bu, kandaki yüksek alkalinin neden olduğu bir durum olan Solunum Alkalozuna yol açar. Alkaloz, beyni besleyen küçük kan damarlarının daralmasına neden olur. Beyne giden kan akışının azalması, baş dönmesi ve parmak uçlarında karıncalanma gibi çeşitli semptomlara neden olabilir. Şiddetli hiperventilasyon geçici bilinç kaybına neden olabilir.
Hiperventilasyon bir döngüdür. Hiperventilasyon, karbondioksit eksikliğine neden olsa da, hiperventilasyonun semptomları, oksijen eksikliğinde yaşanacaklarla hemen hemen aynıdır. Hiperventilasyon yaşayan kişi daha hızlı ve derin nefes almaya çalışır ve bunu yaparak durumunu daha da kötüleştirir.
Hiperventilasyona Ne Sebep Olur?
Hiperventilasyonun nedenleri şunlardır: 1) organik ve fizyolojik ve 2) psikojenik (duygusal/alışkanlık). Bu durum en sık kaygı, panik, sinirlilik veya stresten kaynaklanır.
Bu durumdan en çok genç ve orta yaşlı hastalar etkilenir. Kişilik özellikleri arasında nevrotiklik hiperventilasyonla en güçlü ilişkiye sahiptir. Anksiyete ve hiperventilasyon birbiriyle oldukça ilişkilidir. Kaygı aşırı nefes almayı teşvik eder ve aşırı nefes alma da kaygıyı teşvik eder. Hiperventilasyon ayrıca depresyon, bitkinlik, uyku bozuklukları ve yaşam kalitesi ile de güçlü bir şekilde ilişkilidir. Panik Bozukluğu olan kişilerin Yaygın Anksiyete Bozukluğu ve Sosyal Anksiyetesi olan kişilere göre daha fazla hiperventilasyon yaşadığı bulunmuştur. Ayrıca kronik hiperventilasyon, telafi edici mekanizmaları nedeniyle panik bozukluğuna yol açabilmektedir.
Hiperventilasyon Sendromu (HVS) Nedir?
Çoğu insan için hiperventilasyon nadirdir ve yalnızca ara sıra korku veya strese tepki olarak ortaya çıkar. Diğerleri için bu durum, korku, endişe veya öfke gibi duygusal aşırılıklara tipik bir yanıt olarak düzenli olarak ortaya çıkar. Hiperventilasyon sık görülen bir durum olduğunda hiperventilasyon sendromu olarak bilinir.
Hiperventilasyon Sendromu, normalden daha hızlı ve derin nefes aldığınız bir solunum şeklidir. Nefes darlığı, baş dönmesi, göğüs ağrıları, genel halsizlik, gibi çeşitli semptomlara neden olur. Klinik ifadesi, solunum, kalp ve nörolojik kaynaklı çeşitli organik hastalıkları taklit edebilen belirtilerin zengin bir kombinasyonudur.
Genel yetişkin popülasyonda yaklaşık %9,5 oranında HVS görülür.
Nasıl Tanı Koyulur?
HVS için kullanılan birçok teşhis aracı vardır, Nijmegen Anketi, istemli hiperventilasyon testi, egzersiz sırasında gaz değişimi, oturma pozisyonundan ayakta durma pozisyonuna geçiş sırasında gaz değişimi gibi. Disfonksiyonel solunum (DS) ve HVS'nin ardındaki mekanizmalar tam olarak anlaşılmadığından, genellikle bireyin birçok tıbbi disiplinde birçok testten geçerek, organik nedenler çürütüldüğünde DS/HVS tanısı konulur. Ayrıca HVS'de semptomların çeşitliliği tanıyı oldukça zorlaştırmaktadır. Zayıflık, göğüs ağrısı, ağız kuruluğu, karıncalanma ve baş dönmesi gibi fiziksel semptomlar sıklıkla dikkati altta yatan solunum sorunundan uzaklaştırır. HVS hastalarında daha zor algılanan, kalıcı ve tekrarlayan bir solunum paterni gelişebilir, bu da tespit edilmesini daha da zorlaştırır.
Kronik Hiperventilasyon Sendromu Nedir?
Hiperventilasyon sendromu, akut bir formu takip ettiğinde genellikle kolayca tanınır. Bununla birlikte, kronik ve sinsi bir seyir izlediğinde genellikle gözden kaçar. Kronik hiperventilasyon sendromu sıklıkla yanlış teşhis edilen bir durumdur. Bu durum, hastaların sıklıkla stresli olduklarını ve hiperventilasyona gittiklerini fark ettikleri akut hiperventilasyon veya panik ataklardan farklıdır. Kronik hiperventilasyon hastaları sıklıkla tam nefes almada zorluktan şikayet ederler. Derin ve sık iç çekerler ve sıklıkla duygudurum ve anksiyete bozuklukları ve duygusal stres bağlamında spesifik olmayan somatik semptomlara sahiptirler.
Uzun süreli hiperventilasyon sırasında böbrekler pH'ı korumak için bikarbonat atar. Bu, sürekli bir kronik hiperventilasyon durumu sağlar. Kronik hiperventilasyon, arteriyel kan damarlarının daralmasına neden olur. Bu, beyin ve kalp dahil olmak üzere organlara ve sistemlere kan akışını azaltır.
Hiperventilasyon Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Çoğu hasta, altta yatan duygudurum veya anksiyete bozuklukları için tedavi gerektirir; bu tür tedavi, bilişsel terapiyi, stres azaltma tekniklerini, ilaçları (örneğin, anksiyolitikler, antidepresanlar, lityum) veya bu tekniklerin bir kombinasyonunu içerir. Nefes yeniden eğitimi ve yoga, hiperventilasyon ataklarının yoğunluğunu ve sıklığını azaltmada etkilidir.
Hiperventilasyonla ilgili psikoeğitimin oldukça etkili bir tedavi yöntemi olabileceğine inanıyorum.
Türkçe 
English